Odpowiedź na wiadomości e-mail kierowane w ramach inicjatywy „ZapytajSanepid.pl”
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Nysie informuje, że
wnioski literalnie przez wnioskodawców określone jako wnioski o
dostęp do informacji publicznej kierowane do Powiatowej Stacji
Sanitarno-Epidemiologicznej w Nysie z instrumentalnym wykorzystaniem
przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do
informacji publicznej (Dz.U. z 2020 r. poz. 2176), a w oparciu o
inicjatywę „ZapytajSanepid.pl”, nie stanowią
wniosków o dostęp do informacji publicznej w rozumieniu tej
ustawy i są jedynie efektem nadużycia prawa dostępu do informacji
publicznej.
Jak to zostało wskazane w wyroku NSA z dnia 23 listopada 2016 r. I OSK
1601/15, nadużycie prawa dostępu do informacji publicznej polega na
próbie skorzystania z tej instytucji dla osiągnięcia celu innego
niż troska o dobro publiczne, jakim jest prawo do przejrzystego państwa
i jego struktur, przestrzeganie prawa przez podmioty życia publicznego,
jawność działania administracji i innych organów władzy
publicznej. Tak też NSA w wyrokach z dnia 14 lutego 2017 r. I OSK
2642/16 oraz z dnia 18 maja 2020 r. I OSK 2267/18.
Działanie wnioskodawców, w szczególności masowa ilość
przesyłanych wiadomości i ich treść zredagowana w sposób,
który wymagałby olbrzymiego nakładu pracy w celu udzielenia
odpowiedzi, nie świadczy o zamiarze uzyskania informacji publicznej w
celu jej wykorzystania dla dobra wspólnego, czyli zgodnie z
intencją prawodawcy zmaterializowaną w ustawie z dnia 6 września 2001
r. o dostępie do informacji publicznej. Rzeczywiste intencje
osób przekazujących przedmiotowe wiadomości e-mail obrazuje
określenie działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej ukierunkowanej
na zwalczanie epidemii SARS-CoV-2 jako „bolszewickie
praktyki”. Zwraca się uwagę, że od początku zagrożenia wirusem
SARS-CoV-2 pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej realizują zadania
w ponadnormatywnym czasie i dużym deficycie czasowym, niejednokrotnie z
olbrzymim poświęceniem swojego czasu, zdrowia, dobra własnej rodziny.
Celem tych działań jest realizacja ustawowych obowiązków.
Państwowa Inspekcja Sanitarna jest powołana do realizacji zadań z
zakresu zdrowia publicznego, w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed
niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych,
zapobiegania powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych,
jaką m.in.: jest choroba szczególnie niebezpieczna i wysoce
zakaźna COVID-19 wywoływana przez SARS-CoV-2. Podstawowe zadania w tym
zakresie wynikają z ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej
Inspekcji Sanitarnej (Dz.U. z 2021 r. poz. 195) oraz ustawy z dnia 5
grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób
zakaźnych u ludzi (Dz.U. z 2020 r. poz. 1845 z późn. zm.).
Z dużym zrozumieniem dla trudnej sytuacji przedsiębiorców oraz
innych osób zarobkujących, które dotknięte zostały
skutkami epidemii SARS-CoV-2, należy jednak stanowczo wskazać, że w
świetle konstytucyjnych zasad funkcjonowania demokratycznego państwa
prawa nie może być tolerancji dla wymuszania prymatu interesów
ekonomicznych określonych grup zawodowych nad bezpieczeństwem
zdrowotnym ludności. Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej
„Rzeczpospolita Polska jest dobrem wspólnym wszystkich
obywateli” (art. 1), „zapewnia bezpieczeństwo
obywateli” (art. 5), „każdy ma prawo do ochrony
zdrowia” (art. 68 ust. 1), a „władze publiczne są
obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych” (art. 68
ust. 4).
Podstawowym dobrem chronionym prawnie przez działania Państwowej
Inspekcji Sanitarnej jest zdrowie i życie każdego człowieka, ze
szczególną troską adresowaną do osób starszych,
słabszych, bardziej podatnych na zakażenie SARS-CoV-2 i ciężki przebieg
COVID-19, w tym również śmierć. Wszystkich tych osób,
które świadomie
i cierpliwie przestrzegając reżimu sanitarnego mają prawo oczekiwać, że
nie zostaną zakażone podczas konieczności skorzystania z transportu
publicznego, sklepu
z żywnością, przychodni itp., w których to miejscach muszą
spotykać się z osobami niejednokrotnie świadomie nieprzestrzegającymi
ograniczeń, przekonanymi o własnej odporności na SARS-CoV-2 i
spragnionymi „normalnego” życia w restauracjach, pubach,
czy dyskotekach.
Państwowa Inspekcja Sanitarna nie może przestać realizować zadań
mających na celu ochronę zdrowia i życia ludzi oraz zaniechać swojej
działalności stawiając obowiązek udzielania odpowiedzi na wiadomości
e-mail adresowane w złej wierze niezgodnie z celem aktu prawa
powszechnie obowiązującego, wyżej niż obowiązek zapewniania ochrony
zdrowia i życia ludzkiego. Każdy ma prawo do subiektywnej oceny
otaczającej rzeczywistości, jednak wnioski z niej wynikające nie mogą
prowadzić do zagrażania podstawowym dobrom chronionym prawnie jakimi są
zdrowie i życie innych osób.
Nie istnieje wyższość prawa do uzyskania informacji publicznej,
zwłaszcza pojmowanego literalnie i w oderwaniu od rzeczywistego celu
tego prawa, nad obowiązkiem Państwowej Inspekcji Sanitarnej zapewnienia
bezpieczeństwa zdrowotnego ludności. Organy Państwowej Inspekcji
Sanitarnej nie mogą też poddawać się działaniom będącym nadużyciem
prawa, zwłaszcza jeżeli ceną jest zdrowia i życie innych ludzi.
Instrumentalne wykorzystywanie instytucji prawnej dostępu do informacji
publicznej nie zasługuje na ochronę, zwłaszcza jeżeli jego ceną miałoby
być pogorszenie sytuacji zdrowotnej ludności, wskutek oczekiwanego
przez osoby przesyłające wiadomości, odciągnięcia pracowników
Państwowej Inspekcji Sanitarnej od prowadzenia działalności
przeciwepidemicznej. Taki sposób korzystania z prawa nie
zasługuje na uznanie i nie może być uwzględniony przez organ
administracji publicznej.
Instytucja "nadużycia prawa" została poddana szczególnie
obszernej analizie w uzasadnieniu do postanowienia NSA z dnia 16
października 2015 r. I OSK 1992/14 – „W doktrynie przyjmuje
się, że nadużycie praw procesowych należy uznać za samoistną instytucję
prawa procesowego (zob. A. Redelbach, S. Wronkowska, Z. Ziembiński,
Zarys teorii państwa i prawa, Warszawa 1992, s. 153). Nadużycie prawa
to korzystanie z tego prawa i używanie instrumentów służących
jego realizacji nie w celu zrealizowania wartości, którym to
prawo ma służyć, chociaż z powoływaniem się na nie (tak W. Jakimowicz,
Nadużycie prawa dostępu do informacji publicznej, w: Antywartości w
prawie administracyjnym, maszynopis powielony, Kraków 2015, pkt
V). Do nadużycia prawa dochodzi w sytuacjach, gdy strona podejmuje
prawnie dozwolone działania dla celów innych, niż przewidziane
przez ustawodawcę. Każde prawo podmiotowe, w tym prawo do sądu,
przyznane jest przez normę prawną w celu ochrony interesów
uprawnionego. Prawo to winno być jednak wykonywane zgodnie
z celem, na który zostało przyznane. W konsekwencji zachowanie,
które formalnie zgodne jest z literą prawa, lecz sprzeciwia się
jej sensowi, nie może zasługiwać na ochronę (Marcin Warchoł, Pojęcie
nadużycia prawa w procesie karnym, "Prokuratura i Prawo", 2007, nr 11,
s. 49 i n.; T. Cytowski, Procesowe nadużycie prawa, "Przegląd Sądowy"
2005, nr 5, s. 81 i n.; M.G. Plebanek, Nadużycie praw procesowych w
postępowaniu cywilnym, Warszawa 2012, s. 50 i n.; P. Przybysz,
Nadużycie prawa w prawie administracyjnym, w: red. H. Izdebski, A.
Stępkowski, Nadużycie prawa, Warszawa 2003, s. 189; por. wyrok NSA z
dnia 21 stycznia 2011 r., II FSK 1338/10). Tak samo oceniane jest
działanie podmiotu, który inicjuje szereg postępowań sądowych w
celu innym, niż ochrona swych praw - w ten sposób wpływa na
obniżenie poziomu ochrony innych podmiotów, które nie
mogą w dostatecznie szybki sposób uzyskać ochrony prawnej (H.
Dolecki, Nadużycie prawa do sądu, w: Sądownictwo administracyjne
gwarantem wolności i praw obywatelskich 1980-2005, red. J.
Góral, R. Hauser, J. Trzciński, Warszawa 2005, s. 136).
Podkreśla się, że stanowisko takie znajduje aprobatę nie tylko w
doktrynie oraz orzecznictwie sądów polskich, ale także
akceptowane jest przez Europejski Trybunał Praw Człowieka w
Strasbourgu, który wielokrotnie zwracał uwagę, że określone
działania strony w procesie można uznać za nadużycie prawa do sądu
(zob. np. postanowienie NSA z dnia 5 listopada 2015 r., I OZ
1382/15).”.
W całej rozciągłości powyższą argumentację Sądu należy przyjąć dla
oceny działania osób przesyłających wiadomości e-mail do organu
Państwowej Inspekcji Sanitarnej literalnie powołujących się na prawo
dostępu do informacji publicznej, a w rzeczywistości nastawionych na
uzyskanie własnej satysfakcji wyrządzenia odwetu na instytucji,
której działalność ukierunkowaną na ochronę zdrowia i życia
ludności postrzegają jako szkodliwą dla interesów gospodarczych
określonych grup zawodowych, a przede wszystkim – sparaliżowanie
tej działalności. Wydźwięk instrukcji dotyczącej sposobu przesyłania
przedmiotowych wiadomości nie pozostawia żadnych wątpliwości, że
szczególnie niebezpiecznym, ale bezpośrednio zamierzonym do
osiągnięcia efektem, jest zablokowanie zasobów osobowych i
internetowych Państwowej Inspekcji Sanitarnej w celu wymuszenia
zaprzestania prowadzenia kontroli spełniania wymogów
higieniczno-zdrowotnych, co w efekcie ma umożliwić prowadzenie
określonych rodzajów działalności, które niestety
przyczyniają się do wzrostu zakażeń SARS-CoV-2 i większej śmiertelności
powodowanej przez COVID-19. Gdyby organ Państwowej Inspekcji Sanitarnej
zaniechał obecnie prowadzonych działań przeciwepidemicznych, wikłając
się w udzielanie odpowiedzi na przesyłane wiadomości e-mail, z
pewnością miałoby to negatywny wpływ na bezpieczeństwo zdrowotne
ludności, w wyniku czego kolejne osoby straciłyby życie w cierpieniu
zarówno fizycznym powodowanym przez wyniszczające działanie
SARS-CoV-2, jak i psychicznym wskutek umierania w samotności,
niejednokrotnie bez posiadania telefonu lub możliwości jego obsługi w
celu pożegnania się z najbliższą rodziną.
Przytoczyć też należy wyrok NSA z dnia 11 maja 2017 r. I OSK 2777/16, w
świetle którego wniosek o dostęp do informacji publicznej może
podlegać, w aspekcie swojej skuteczności, ocenie wedle nagannej
motywacji jego autora. Ustalenie rzeczywistych motywacji wnioskującego
w postaci dążenia do wywołania dolegliwości adresatowi wniosku, tudzież
utrudnienia funkcjonowania instytucji, dyskwalifikuje taki wniosek
w świetle ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji
publicznej. Posiłkując się argumentacją wynikającą z tego wniosku na
potrzeby obecnej sytuacji należy uznać, że przesyłane wiadomości e-mail
nie miały na celu uzyskania informacji służącej obiektywnie
jakiemukolwiek dobru powszechnemu, lecz dotyczyły jedynie
indywidualnych działań osób przesyłających wnioski, oscylujących
wokół subiektywnych pobudek deprecjonujących wysiłki
ukierunkowane na zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego ludności.
Skorzystać należy z oceny Sądu i podnieść, że takie działanie nie tylko
nie prowadzi do poprawienia funkcjonowania Państwowej Inspekcji
Sanitarnej, do której przesłano wiadomości e-mail, lecz
przeciwnie - w istocie ma na celu być dla niej dokuczliwym. Nie służą
te wiadomości zatem usprawnieniu realizacji zadania publicznego w
postaci ochrony zdrowia i życia ludzkiego, lecz bezpośrednio godzą w
realizację tego zadania.
Krytyka kierowania do urzędu olbrzymiej ilości wniosków o dostęp
do informacji publicznej została wyartykułowana również w
postanowieniu NSA z dnia 15 czerwca 2016 r. I OZ 565/16. Praktyka taka
została uznana za nadużywanie przysługujących jednostce uprawnień,
który to stan nie może być sankcjonowany przez Sąd. Nie
zasłużyło na uznanie również wykorzystywanie przez wnioskodawcę
przepisów powszechnie obowiązującego prawa do paraliżowania
pracy urzędu, co w przypadku aktualnie składanych wiadomości e-mail do
powiatowej stacji sanitarno-epidemiologicznej zaangażowanej w walkę z
epidemią SARS-CoV-2 jawi się ponadto jako społecznie rażąco szkodliwe.
Z powyższych względów, przesyłane wiadomości e-mail nie wymagają
udzielenia odpowiedzi w formie innej niż niniejszy komunikat.
Przedmiotowe wiadomości stanowią rażące nadużycie prawa, którego
skutkiem mogłoby być spowodowanie zagrożenia dla zdrowia i życia
ludności wynikające z zaprzestania prowadzenia działań
przeciwepidemicznych. Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w
Nysie pozbawiona jest też możliwości udzielania odpowiedzi na każdy
e-mail w przedmiotowej sprawie, w szczególności w stanie
epidemii, ponieważ pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej
zaangażowani są w działania przeciwepidemiczne. Organ administracji
publicznej nie może realizować wniosków osób usiłujących
sparaliżować działanie jednej z ważniejszych instytucji w zwalczaniu
epidemii SARS-CoV-2, kosztem realizacji ustawowych zadań bezpośrednio
ukierunkowanych na ochronę zdrowia
i życia obywateli. Dlatego też wszystkie wiadomości mające charakter
nadużycia prawa, wpływające na skrzynki kontaktowe pozostaną bez
odpowiedzi.
Wysyłanie masowej liczby wiadomości e-mail na skrzynki kontaktowe
instytucji bezpośrednio zaangażowanej w zapewnianie bezpieczeństwa
zdrowotnego ludności zagraża bezpieczeństwu wszystkich tych
osób, które potrzebują nawiązania kontakt z jednostką
Inspekcji Sanitarnej w celu ochrony własnego zdrowia i życia
(ograniczona pojemność skrzynek).
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Nysie
Janusz Trzęsimiech